دورهمی-مهران مدیری-1395

این مطلب توسط سلام سینما منتشر شده است.

---

فریب

ای اهل ایمان!یکدیگر را مسخره نکنید و  مورد طعن و عیب جویی قرار ندهید و با القاب زشت یکدیگر را صدا نکنید.

سوره حجرات-آیه 11(نقل به مضمون آیه)

خداوند در آیه بالا مومنان را از چند رفتار ناپسند غیراخلاقی نهی فرموده است و این در حالی است که دقیقا همه ی موارد نهی شده،در سریال های به اصطلاح طنز ما،دستمایه خنداندن مخاطب واقع می شوند.تازه ترین موردش؛برنامه "دورهمی" است؛مادر،پدر و پسر خانواده گاها حرف های دختر خانواده را با لحنی زشت تکرار کرده و او را مورد تمسخر قرار می دهند.همچنین مدام علیه یکدیگر اقداماتی می کنند.داماد خانواده را مورد طعن و تمسخر قرار داده و او را با القاب زشتی خطاب قرار می دهند.این رویکرد در بخش های دیگر برنامه نیز استمرار دارد؛در تک گویی های طنز مهران مدیری با اینکه نقد های طنازانه ای هم دارد ولی گاهی مردم ساده را به روی صحنه آورده و به واکنش های ساده ی آنها-که میتواند ناشی از اضظراب باشد-می خندد و اگر حضار نیز متوجه آن واکنش نشده باشند،با تکرار آن-با لحن خاص اش-مردم را نیز در تمسخر و تحقیر خود سهیم می کند.بخش گفتگو با مهمان نیز از دیکتاتور منشی جناب مدیری بی نصیب نیست؛که در قالب سوالات غیراخلاقی-از کدام همکار خودت بدت می آید؟نام ببر!-شروع شده و به تهدید با ماشین اصلاح و در نهایت اصلاح مو و یا ریش مهمان ختم میشود.

این برنامه ترکیبی است از نمایش،گفتگو و تک گویی طنز که در هر یک از این بخش ها،فریب کاری و بد آموزی به چشم می خورد؛در بخش نمایش،دکور خانه ای وجود دارد که برگرفته از معماری ایرانی است اما خانواده ای که می بینیم فاقد هویت ایرانی است.از مشهود ترین نمودهای بی هویتی خانواده میتوان به مادر خانواده اشاره نمود  که لباس های پرنسس های انگلیسی به تن می کند!و ضرب المثل های ایرانی را اشتباه می گوید و هیچ نشانه ای از مادر ایرانی ندارد،همچنین است در سایر اعضا.

این رویکر ضد اخلاق ایرانی-اسلامی،سالهاست که مایه کاذب جذب مخاطب-در واقع فریب او-در سریالهای به اصطلاح طنز ما گشته است.در این سریال ها،نه تنها زندگی سالم ایرانی وجود ندارد بلکه افراد خانواده یا در حال پرخاش و فحاشی به یکدیگرند یا حتی ضرب و شتم و یا در حال توطئه چینی علیه یکدیگر که نمونه هایش در کارهای آقای مدیری بارز است؛از پاورچین گرفته تا قهوه تلخ و اخیرا دورهمی.نکته مهم در این سریال ها این است که شخصیت پردازی ها کاملا متمایل به شخصیت های بی اخلاق می باشد که نشانگر تمایل سازندگان به این قشر است.ولی ادعای سازندگان چنین سریال هایی؛نقد این رفتارهای غلط است!شاید نیت خیر و به قصد اصلاح باشد ولی اثر لو دهنده گرایش سازندگان است.

جناب مدیری در هر برنامه موضوعی اجتماعی را مطرح می کند و بخش های برنامه حول آن موضوع اجرا میشود.در تک گویی های طنز شاید تا حدودی موضوع به چالش کشیده میشود ولی در خانواده نمایش،هیچ یک از اعضا،رفتار به هنجار و سالمی ندارد که زشتی رفتار سایرین مورد مذمت مخاطب قرار بگیرد.سیامک انصاری نیز که مثلا اخلاق سالمی باید داشته باشد،کاملا منفعل بوده و در مقابل علاقه نویسنده های برنامه به سایر اعضای خانواده،شخصیت او اصلا علاقه برانگیز نیست و بدین ترتیب در مخاطب نیز کشش به سمت شخصیت های علقه برانگیز-ژوله،مادر و...-متمایل می شود؛ یعنی کشش به سمت بی اخلاقی؛پس در این شرایط،عملا آسیب شناسی صورت نمی گیرد و خروجی کار "بدآموزی" است.از آنجا که کاراکتر ژوله-به سبب گذشته اش در خندوانه-محبوب مخاطب است و در مرکز توجه او؛و از آنجا که رفتارهای زشت او در هر قسمت تکرار می گردد،اثر او بر مخاطب از خودآگاه به ناخودآگاه گذار کرده و پیام های منفی از او دریافت می کند و مکاری او نزد مخاطب،جذاب و مایه زرنگی اش تلقی می شود.برای نقد و آسیب شناسی مکاری،باید مکار را حقیر و منفور تصویر نمود و نه آن کس که بر او مکر رفته است-در اینجا سیامک انصاری- و برای نقد طنازانه فریب کاری،نباید خود فریب کار باشیم.

Stand Up Comedy (تک گویی طنز)

این مطلب توسط سلام سینما منتشر شده است.

---

استندآپ کمدی-تک گویی طنز

تک گویی طنز،گونه ای از کمدی است که متکی بر کلام و بدن تک نفره کمدین بر روی صحنه می باشد.پیشینه این نوع کمدی دیرینه بوده و به قرن 18 و 19 میلادی در بریتانیا برمیگردد.در ایران،خندوانه اولین برنامه ای بود که به طور جدی،تک گویی طنز را به تلویزیون و حتی به جامعه کشاند.به طوری که پس از این برنامه،برنامه های دیگر در قاب تلویزیون و حتی خارج از قاب به این نوع کمدی پرداختند که از آن بین،دورهمی جناب مدیری قابل اشاره است.تک گویی طنز از نظر اثرگذاری بر مخاطب حتما بسیار ضعیف تر از کمدی تصویری است ولی چنانچه به درستی اجرا شود،بی اثر نخواهد بود.از آنجا که در این نوع از کمدی،عناصر سینمایی و حتی تئاتری مانند تعدد بازیگر،تکرار برداشت،بهره گیری از دکور و... وجود ندارد فلذا آنچه مقدم از متن یا موضوع اهمیت دارد؛چگونگی اجرای کمدین می باشد.او باید از قدرت بیان کمدی ذاتی برخوردار باشد یعنی چنانچه خاطره ای معمولی و روزمره را هم شرح دهد،به گونه ای بگوید که مخاطب را بخنداند.پس"چگونگی" بیان در اینجا نیز-به مانند همه مدیوم ها و انواع دیگر هنری و خصوصا سینما- اهمیت اش مهم تر از "چه" گفتن کمدین است.از ملزومات این "چگونگی"اجرای کمدین؛حتما نخندیدن خود او به گفته های خویش است.بسیار برای نگارنده و خواننده پیش آمده که دوستی قصد می کند ماجرایی که برایش رخ داده را برای ما شرح دهد ولی از آنجا که مدام خنده اش می گیرد،سرانجام توان بیان آنرا پیدا نمی کند و چنین چیزی باعث آزار مخاطب شده و مانع جلب توجه او می گردد.پس چگونگی بیان بد،حتی اگر ماجرا بسیار مضحک باشد،میتواند اثر عکس بر مخاطب گذاشته و حتی کام او را تلخ نماید.میتوان چنین گفت که کمدی باید در ذات فردِ تک گو باشد.چگونگی اجرا و چه گفتن در این جا،درست مانند موضوع فیلم و چگونگی(فرم) اجرای آن است.

موضوع و سپس متن کمدی،باید اشاره به موضوع و ماجرایی عام و مشترک بین کمدین و مردم داشته باشد.این ماجرا میتواند واقعا برای کمدین رخ داده باشد و یا ناشی از ذهن خلاق و کمدی او باشد.پس لزومی بر صدق کلام او نیست و میتواند هر اندازه که به کمدی تر شدن ماجرا کمک می شود،در آن دخل و تصرف نماید.نکته ی دیگر در اجرای کمدین؛ثابت ایستادن او بر صحنه است-این مهم معمولا در شکل صحیح اجرای تک گویی طنز،بواسطه میکروفون پایه ثابت تحقق می یابد که البته در سالهای اخیر به واسطه      بی سیم شدن میکروفون ها،کمتر رعایت می شود-از آنجا که عنصر دیگری جز فرد کمدین برای جلب توجه مخاطب در صحنه موجود نیست؛فلذا تمام توجه مخاطب به فرد تک گو و کلام او جلب می شود،همانند آنچه که در سخنرانی در کنفرانس،مسجد و... شاهد آن هستیم و حال اگر کمدین حرکتی بی دلیل و به شکل قدم زدن انجام دهد،کاملا مخل توجه مخاطب خواهد بود(مگر اینکه با حرکاتی،قصد نمایشی تر وملموس تر کردن ماجرا را داشته باشد)

تصویربرداری از تک گویی طنز،چنانچه قرار باشد اجرا برای پخش از تلویزیون ضبط گردد،پس از موارد پیشین،حائز اهمیت می گردد.تصویربرداری و دکوپاژ نماها نیز هدفی واحد با تکنیک های پیشتر اشاره شده دارد؛یعنی توجه و حس مخاطب.لازمه ی توجه در تک گویی،مضاف بر ثابت بودن تک گو،ثابت بودن نگاه مخاطب را نیز می طلبد که در "دریافت" آنچه بیان می شود،حائز اهمیت است.در سینما و تلویزیون از آنجا که دوربین نماینده ی نگاه تماشاگر است،پس باید خواست تماشاگر را برآورده سازد و در تک گویی طنز،لازمه تصویر در ثابت بودن بر روی چهره تک گو؛حداکثر در نمای متوسط است و پرش به نماهای دور و خیلی دور از تک گو و یا قطع به حضار، کاملا مخل توجه تماشاگر مقابل تلویزیون است.عکس العمل یا خنده های حضار را میشود نشان داد اما این نماها باید در زمانی که تک گو سکوت می کند انجام گیرد و نه در حین حرف های او.

تک گویی طنز؛خندوانه-دورهمی

خندوانه در اجرای این نوع کمدی،کم و بیش استاندارد های این نوع کمدی را رعایت می نمود ولی گاهی افرادی را تحت عنوان کمدین به صحنه می آورد که حتی عنوان بازیگر هم برایشان عنوان سنگینی است.صرف اینکه فردی در چند سریال بی مایه به اصطلاح طنز-که طنز نیستند-حضور داشته باشد،از او کمدین نمی سازد.اجرای خانم ها نیز کاملا ضعیف واغلب لوس و منزجرکننده بود.اما در میان مردان یکی دو نفر مسلط به بیان و موضوع بودند که یکی شان به فینال نیز رسید.چیزی که در بین اجراها کم نبود؛کمبود متن و موضوع نزد فرد تک گو و تمسک او به تکه کلام های کاراکتر های گذشته اش در دیگر سریال ها بود که کاملا نشان ازضعف او در اجرا داشت و البته این ضعف در اجرای یکی از خانم ها به خودزنی روانی و تحقیر خود نیز کشید!در تصویربرداری و دکوپاژ،گاهی اشکالات وجود داشت و دارد؛مثلا تراولینگ بی جای دوربین،قطع از نمای متوسط کمدین به لانگ شات او،نمایش حضار و یا رامبد جوان در لحظه ای مهم که تماشاگر می خواهد کمدین را ببیند و...مضاف بر اینکه تک گویی طنز تعارف بردار نیست که به هر دوست و رفیق بازیگر و نابازیگر تعارفی بزنیم که یک اجرا برو!اگر قصد استعدادیابی این نوع کمدی را دارید،این کار را پشت صحنه انجام دهید.

بخش تک گویی برنامه "دورهمی" در غالب نکات گفته شده در ابتدای مطلب،محل ایراد است؛از حرکات قدم زنان مهران مدیری گرفته تا پرش های گاه و بی گاه دوربین به حضار و یا نماهای دور از صحنه.به این ها دست زدن های گاه و بی گاه حضار را هم اضافه نمائید؛تو گویی از پیش با آنها هماهنگ شده است!.در چگونگی اجرای تک گویی طنز،خندوانه همچنان بهتر است؛حداقل اغلب تک گو هایش رژه نمیروند و حضار نیز گاه و بی گاه دست نمی زنند.